درمان واریکوسل

اتساع و پیچ خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌ها است. شیوع آن زیر ۱۰ سال نادر است ولی در بالغین جوان ۱۵٪ و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰٪ می‌باشد. در کسانی که با ناباروری ثانویه مراجعه می‌نمایند، یعنی قبلاً بچه‌دار شده‌اند شیوع آن به ۷۰٪ می‌رسد. ۹۰٪ موارد طرف چپ و در ۱۰٪ موارد دوطرفه است. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم یا کاهش کیفیت اسپرم تولیدی شود، اما تمام انواع واریکوسل اثری روی اسپرم ندارند.
علت این پدیده طولانی‌تر بودن ورید تخلیه کننده خون بیضه چپ به ورید کلیوی و همچنین زاویه عمودی‌تر آن نسبت به سمت راست می‌باشد.

این بیماری می‌تواند هیچ علامتی نداشته باشد، یا چندین علامت از خود بروز دهد از جمله درد
درد می‌تواند بصورت تیز و قابل تشخیص باشد یا بصورت مبهم
درد می‌تواند با ایستادن و یا فعالیت‌های ورزشی بیشتر شود
درد در طول روز بیشتر می‌شود.
درد در هنگام دراز کشیدن به پشت کمتر می‌شود.
معمولا واریکوسل در هنگام ناباروری یا معاینات دوره‌ای تشخیص داده می‌شود. در هنگامی که بیمار در اسکروتوم خود متوجه توده یا تورم یا تفاوت سایز در بیضه‌ها شود می‌توان به این بیماری شک کرد.

واریکوسل شایع‌ترین علت قابل اصلاح ناباروری در مردان می‌باشد. علت ایجاد ان اختلال در تخلیه وریدی یا نارسایی دریچه‌های وریدی بیضه است. نظریه‌های گوناگونی در مورد مکانیسم آسیب بیضه‌ها وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: افزایش دمای بیضه‌ها یا کاهش جریان خون و اکسیژن رسانی یا انتقال مواد و متابولیتهای کلیه‌ها و غدد فوق کلیه به بیضه‌ها و یا ترکیبی از اینها. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش رشد بیضه و در نهایت کوچک شدن بیضه گردد. همچنین با اثر بر اسپرمها باعث کاهش حرکت و تعداد آنها و تغییر مورفولوژی (شکل ظاهری) آنها خواهد شد. واریکوسل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد.در بیماری که با ناباروری و واریکوسل مراجعه می‌نماید علاوه بر معاینه و شرح حال باید حداقل دو یا سه آزمایش منی برای تصمیم‌گیری وجود داشته باشد. با توجه به حساسیت آزمایش باید در آزمایشگاهی انجام گردد که به طور تخصصی این آزمایش را انجام می‌دهند.

معاینه باید با دست و ابتدا در حالت ایستاده و سپس در حالت خوابیده انجام گردد تا مشخص شود آیا با دراز کشیدن واریکوسل کاهش چشمگیر پیدا می‌کند یا نه که اگر نکرد سونوگرافی شکم و لگن برای بررسی بیشتر انجام گردد. در زمان معاینه ممکن است وریدها مانند واریس پا قابل مشاهده باشند یا مانند کیسه پر از کرم قابل لمس باشند یا بازور زدن قابل لمس شوند که این معیارها بیانگر شدت واریکوسل می‌باشد. در تشخیص واریکوسل معاینه بالینی حرف اول و آخر را می‌زند و سونوگرافی برای مواردی به کار می‌رود که معاینه مشکل باشد مانند بیماران بسیار چاق یا موارد خفیف. البته از سونوگرافی داپلر یا رنگی می‌توان برای تأیید عود (برگشت خون به سمت بیضه‌ها) پس از عمل کمک گرفت.

با این حال بهترین و کم عارضه‌ترین شیوه جراحی این بیماری، عمل جراحی با میکروسرجری است که می‌توان به طریق میکروسکوپی، وریدهای بیضه را بست و از ایجاد عوارضی چون جمع شدن آب در آنها جلوگیری کرد.
واریکوسل درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است. روشهای درمان آن یا با روشهای با برش جراحی است یا با روش آمبولیزاسیون (فرستادن لخته) از طریق پوست. جراحی واریکوسل یا به اصطلاح پزشکی واریکوسلکتومی بستن وریدهای بیضه مبتلا می‌باشد که پس از انسداد این وریدها بتدریج به دلیل عدم حرکت خون، وریدهای مسدود شده کوچک شده و از بین می‌رود و واریکوسل برطرف می‌گردد. این اقدام از طریق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول ۴–۲ سانتیمتر قابل انجام است.

۱) روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل روش اینگوینال میکروسکوپیک می‌باشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب می‌باشد و میزان عود نیز کمتر است (حدود۱تا۲٪).
۲)روش جراحی اینگوینال که تقریباً مانند روش اول است اما بدون میکروسکوپ انجام می‌شود و بنابراین عوارض آن بیشتر است (عود۹تا۱۶٪ و هیدروسل۳تا ۳۹٪).
۳) روش جراحی رتروپریتوان که با برشی بالاتر از روش قبلی انجام می‌شود. عود ۱۱تا۱۵٪ و هیدروسل ۷٪ ممکن است ایجاد گردد.
۴) روش جراحی با لاپاروسکوپ که با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام می‌شود. اما در این روش احتمال آسیب عروق بزرگ یا روده‌ها یا مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد. هیدروسل ۵تا ۸٪ و عود کمتر از ۲٪ است و احتمال آسیب شریان نیز وجود دارد.
۵) روش آمبولیزاسیون از راه پوست که از راه وریدهای کنار ران به صورت موضعی لخته خون خود بیمار یا کویل یا مواد سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده می‌شوند. این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد. عود ۴تا۱۱٪ دارد. این روش در مواردی که بیش از دو بار واریکوسل عود کرده باشد توصیه می‌شود.