بواسیر داخلی چیست؟
بواسیر داخلی، همچنین به عنوان هموروئید داخلی یا ورم‌های داخلی شناخته می‌شود، ورم یا تورم در داخل مخاط های راست راه یا پایین مقعد است. اغلب علائم این وضعیت شامل خونریزی در داخل مقعد، تورم، درد و سوزش در منطقه مقعدی است. اگر افراد علائم بواسیر داخلی داشته باشند، نیاز به مشاوره و درمان پزشکی دارند. درمان ممکن است شامل تغییر در رژیم غذایی، مصرف داروها، و در موارد شدیدتر، جراحی باشد. به هر حال، مشورت با یک پزشک تخصصی معالجه بواسیر ضروری است.
علائم بواسیر داخلی چیست؟
بواسیر داخلی ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد که به شناخته شدن آنها مهم است. برخی از علائم رایج بواسیر داخلی عبارتند از:
- درد و سوزش در منطقه مقعد: این درد معمولاً در هنگام تغویت و تخلیه مدفوع بیشتر احساس می‌شود. این درد می‌تواند نشانه وجود بواسیر باشد.
- خونریزی: یکی از نشانه‌های اصلی بواسیر داخلی خونریزی از مقعد است. این خونریزی ممکن است در مدفوع یا بر روی تورم‌های بواسیر مشاهده شود.
- تورم و ترشح: تورم در منطقه مقعد و ترشح مخاطی نیز ممکن است همراه باشد. این تورم می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی و ترشح مخاطی در منطقه مقعد شود.
انواع بواسیر داخلی
اکثر پزشکان از سیستم درجه بندی پیشنهاد شده توسط Banov و همکاران در سال 1985 استفاده می‌کنند. این سیستم بواسیر داخلی را بر اساس درجه پرولاپس آنها به داخل کانال مقعد طبقه بندی می‌کند. این سیستم هم با علائم مرتبط است و هم رویکردهای درمانی را به شرح زیر مطرح می‌کند.
بواسیر داخلی بر اساس شدت و میزان بیرون‌زدگی به چهار درجه تقسیم می‌شود:
بواسیر داخلی درجه ۱:
بواسیر داخلی درجه یک از داخل کانال مقعدی بیرون می‌زند و اغلب خونریزی می‌کند. اما پرولاپس نمی‌کند. از شایع‌ترین علائم می‌توان به رگ‌های بواسیری برجسته و عدم افتادگی اشاره‌کرد.
فقط داخل راست‌روده قرار دارد و بیرون نمی‌زند.
ممکن است خونریزی خفیف هنگام دفع مدفوع ایجاد کند (معمولاً خون روشن).
معمولاً بدون درد است.
بواسیر داخلی درجه ۲:
بواسیر داخلی درجه دو ممکن است با زورزدن یا اجابت مزاج فراتر از لبه مقعدی بیرون بزنند. اما زمانی که زور زدن متوقف شد، خود به خود کاهش می‌یابد و به نقطه استراحت خود باز می‌گردد. از شایع‌ترین علائم می‌توان به مانور والساوا اشاره‌کرد
هنگام دفع مدفوع یا فشار، از مقعد بیرون می‌آید، اما پس از آن خودبه‌خود به داخل برمی‌گردد.
ممکن است همراه با خونریزی یا خارش باشد.
بواسیر داخلی درجه ۳:
بواسیر داخلی درجه سه به طور معمول یا با فشار بیرون آمده و احتیاج به کاهش با فشار دست دارند. (یعنی نیاز به تلاش دستی برای جایگزینی در کانال مقعدی دارند). همچون مورد قبل از شایع‌ترین علائم می‌توان به مانور والساوا اشاره‌کرد.
با دفع مدفوع یا فشار بیرون می‌زند و به خودی خود برنمی‌گردد.
باید با دست به داخل برگردانده شود.
معمولاً درد و ناراحتی بیشتری ایجاد می‌کند.
بواسیر داخلی درجه ۴:
بواسیر داخلی درجه چهار به طور مزمن پرولاپس می‌شود و قابل کاهش نیست. این ضایعات معمولاً شامل اجزای داخلی و خارجی هستند و ممکن است با ترومبوز حاد یا خفه شدن ظاهر شوند.
همیشه بیرون از مقعد باقی می‌ماند و به هیچ وجه به داخل برنمی‌گردد.
می‌تواند بسیار دردناک باشد و احتمال التهاب یا لخته شدن خون در آن زیاد است.
علت بواسیر داخلی
بواسیر داخلی یا هموروئید داخلی یکی از شایع‌ترین مشکلات ناحیه مقعد است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی داخل کانال مقعد متورم و بزرگ شوند. اما علت دقیق این تورم و بروز بواسیر داخلی چیست؟
علل بواسیر داخلی معمولاً به عواملی برمی‌گردد که فشار غیرطبیعی یا مزمن بر رگ‌های ناحیه مقعد وارد می‌کنند. این فشار باعث ضعف و گشاد شدن دیواره رگ‌ها می‌شود و در نهایت تورم و التهاب بروز می‌کند.
از مهم‌ترین علل بواسیر داخلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
یبوست مزمن و زور زدن در حین اجابت مزاج:
یبوست یکی از شایع‌ترین دلایل بروز بواسیر است. وقتی فرد مجبور باشد برای دفع مدفوع فشار زیادی وارد کند، این فشار به رگ‌های داخلی مقعد وارد شده و باعث تورم آنها می‌شود. -
نشستن طولانی مدت:
افرادی که زمان زیادی را به‌صورت نشسته می‌گذرانند، مثل رانندگان یا کارمندان اداری، فشار بر رگ‌های مقعد در آنها افزایش می‌یابد و احتمال ابتلا به بواسیر داخلی بیشتر می‌شود. -
بارداری و زایمان:
در دوران بارداری، به دلیل فشار رحم بر رگ‌های لگنی و تغییرات هورمونی، احتمال تورم رگ‌های مقعد و بروز بواسیر داخلی افزایش می‌یابد. همچنین زایمان طبیعی با فشار زیاد، یکی از عوامل مهم بروز این مشکل است. -
چاقی و افزایش وزن:
وزن بالا و چاقی باعث فشار مضاعف بر روی ناحیه لگن و رگ‌های اطراف مقعد می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز بروز بواسیر داخلی باشد. -
بلند کردن اجسام سنگین:
فعالیت‌هایی که فشار شکمی را افزایش می‌دهند، مانند بلند کردن وسایل سنگین، ممکن است باعث بروز یا تشدید بواسیر داخلی شوند. -
سرفه مزمن یا عطسه مکرر:
در برخی افراد، سرفه‌های مزمن یا عطسه‌های پی‌درپی باعث افزایش فشار در ناحیه شکم و لگن می‌شود و این مسئله می‌تواند به بروز بواسیر داخلی کمک کند. -
عوامل ژنتیکی و ضعف بافت همبند:
برخی افراد به‌صورت ارثی دیواره رگ‌های ضعیف‌تری دارند که احتمال گشاد شدن و تورم آنها بیشتر است.
بواسیر داخلی نتیجه فشار مکرر و مزمن روی رگ‌های داخلی مقعد است. برای پیشگیری از بواسیر داخلی، اصلاح رژیم غذایی با افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب کافی، ورزش منظم و پرهیز از زور زدن هنگام دفع مدفوع اهمیت زیادی دارد. در صورت مشاهده علائم بواسیر داخلی، مراجعه به پزشک و تشخیص به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری کند.
راه های تشخیص بواسیر داخلی
تشخیص بواسیر داخلی معمولاً توسط پزشک متخصص گوارش یا جراح عمومی انجام می‌شود. از آن‌جا که این نوع بواسیر داخل راست‌روده قرار دارد و در مراحل اولیه از بیرون دیده نمی‌شود، نیاز به بررسی‌های بالینی و ابزارهای مخصوص دارد. مهم‌ترین روش‌های تشخیص عبارتند از:
۱. شرح حال و معاینه بالینی
پرسش در مورد علائم: خونریزی مقعدی (خون روشن روی مدفوع یا دستمال)، احساس فشار یا سنگینی، خارش، بیرون‌زدگی هنگام اجابت مزاج.
بررسی سوابق بیماری‌های دیگر مثل شقاق مقعد، پولیپ، یا بیماری‌های روده‌ای.
۲. معاینه انگشتی (Digital Rectal Exam)
پزشک با انگشت پوشیده از دستکش و ماده لغزنده، راست‌روده را لمس می‌کند تا وجود برجستگی یا ناهنجاری بررسی شود.
در بواسیر داخلی درجه‌های اولیه ممکن است چیزی لمس نشود.
۳. آنوسکوپی (Anoscopy)
وسیله‌ای به نام آنوسکوپ وارد کانال مقعد می‌شود تا پزشک بتواند داخل راست‌روده را به‌طور مستقیم مشاهده کند.
بهترین روش برای تشخیص بواسیر داخلی است.
۴. پروکتوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی
در صورت نیاز برای بررسی بخش‌های بالاتر راست‌روده و کولون تحتانی استفاده می‌شود.
کمک می‌کند تا سایر علل خونریزی (مثل پولیپ یا التهاب روده) از بواسیر افتراق داده شوند.
۵. کولونوسکوپی (در صورت لزوم)
اگر بیمار خونریزی واضح یا سابقه خانوادگی سرطان روده داشته باشد، پزشک برای اطمینان کولونوسکوپی کامل تجویز می‌کند.
نکته: همیشه هر خونریزی مقعدی بواسیر نیست. بیماری‌هایی مثل شقاق، پولیپ، التهاب روده یا حتی سرطان روده بزرگ هم می‌توانند علائم مشابه ایجاد کنند. به همین دلیل مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق ضروری است.
درمان بواسیر داخلی
درمان بواسیر داخلی بستگی به درجهٔ بیماری و شدت علائم دارد. هدف درمان بواسیر کاهش علائم (درد، خونریزی، خارش، بیرون‌زدگی) و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. روش‌های درمان به چند دسته تقسیم می‌شوند:
۱. درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی (مناسب برای درجه ۱ و ۲)
رژیم پرفیبر: مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل برای نرم شدن مدفوع.
نوشیدن آب کافی: حداقل ۸ لیوان در روز.
اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج.
حمام نشسته (Sitz Bath): نشستن در آب گرم چند بار در روز برای کاهش درد و التهاب.
پرهیز از نشستن طولانی‌مدت.
فعالیت بدنی منظم برای بهبود حرکات روده.
۲. درمان دارویی
پمادها و شیاف‌های موضعی (حاوی لیدوکائین یا هیدروکورتیزون) برای کاهش درد و التهاب.
داروهای ملین در صورت یبوست.
فلاوونوئیدها (مانند دافلون) برای تقویت دیواره عروق و کاهش خونریزی.
۳. روش‌های غیرجراحی (مناسب برای درجه ۲ و ۳)
بستن با نوار لاستیکی (Rubber Band Ligation): بستن ریشه بواسیر با حلقه لاستیکی که باعث خشک شدن و افتادن آن می‌شود.
اسکلروتراپی (تزریق مواد سفت‌کننده): تزریق ماده‌ای به رگ بواسیری برای کوچک شدن آن.
انعقاد با لیزر یا مادون قرمز: لیزر بواسیر، سوزاندن و کوچک کردن بواسیر با انرژی حرارتی.
۴. درمان جراحی (معمولاً برای درجه ۳ مقاوم و درجه ۴)
هموروئیدکتومی (Hemorrhoidectomy): برداشتن کامل بواسیر؛ مؤثرترین روش برای موارد پیشرفته.
استاپلر هموروئیدوپکسی (Stapled Hemorrhoidopexy): بالا کشیدن و قطع جریان خون بواسیر با دستگاه استاپلر.
هموروئیدوپلاستی با لیزر: روش کم‌تهاجمی‌تر با درد کمتر.
نکته مهم: انتخاب روش درمان به شدت بیماری، سن بیمار، شرایط عمومی بدن و نظر پزشک بستگی دارد.
هشدار: خوددرمانی طولانی‌مدت با پمادهای کورتونی بدون نظر پزشک می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.
مراقبت های لازم پس از عمل هموروئید داخلی
مراقبت‌های پس از عمل هموروئید داخلی (چه با جراحی باز، استاپلر یا لیزر) نقش بسیار مهمی در بهبود سریع‌تر، کاهش درد و پیشگیری از عود بیماری دارند. این مراقبت‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند:
۱. مراقبت‌های عمومی
-
استراحت نسبی در روزهای اول (۲–۳ روز)، ولی پرهیز از استراحت مطلق طولانی؛ بهتر است به‌تدریج راه بروید.
-
اجتناب از نشستن طولانی‌مدت به‌ویژه روی سطوح سخت.
-
استفاده از بالشت‌های دوناتی شکل هنگام نشستن برای کاهش فشار روی ناحیه.
۲. کنترل درد و التهاب
-
مصرف مسکن‌ها طبق تجویز پزشک (مثل استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب).
-
کمپرس سرد در ۲۴ ساعت اول برای کاهش تورم.
-
حمام نشسته (Sitz bath) با آب ولرم ۲–۳ بار در روز، هر بار ۱۰–۱۵ دقیقه، برای کاهش درد و بهبود جریان خون.
۳. مراقبت‌های تغذیه‌ای
-
رژیم پرفیبر: میوه، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات.
-
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز.
-
پرهیز از غذاهای تند، پرادویه، چرب و فست‌فود.
-
استفاده از ملین‌های ملایم (در صورت نیاز) برای جلوگیری از یبوست.
۴. اجابت مزاج
-
زور نزدن هنگام دفع؛ در صورت نیاز از ملین‌ها یا پسیلیوم استفاده کنید.
-
تلاش کنید دفع منظم داشته باشید و از نگه‌داشتن مدفوع خودداری کنید.
-
شست‌وشوی آرام ناحیه با آب ولرم پس از اجابت مزاج (استفاده کمتر از دستمال خشک).
۵. مراقبت از زخم
-
رعایت کامل بهداشت ناحیه مقعد.
-
خشک نگه داشتن محل پس از شست‌وشو (با دستمال نرم یا سشوار روی باد خنک).
-
استفاده از پمادها یا داروهای موضعی طبق تجویز پزشک برای ترمیم زخم.
۶. پیگیری پزشکی
-
مراجعه منظم به پزشک برای بررسی روند ترمیم زخم.
-
در صورت بروز علائم هشدار مانند:
-
خونریزی شدید و مداوم،
-
تب و لرز،
-
درد شدید غیرقابل‌کنترل،
-
ترشح چرکی یا بوی بد،
-
مشکل جدی در ادرار یا دفع،
→ باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.
-
زمان بهبودی: بسته به روش عمل، معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد. در روش لیزر یا استاپلر، بهبود سریع‌تر و درد کمتر است.
پیشگیری از بواسیر داخلی
بهترین راه برای مقابله با بواسیر داخلی، پیشگیری از آن است. برخی اقداماتی که می‌توانید برای پیشگیری از بواسیر داخلی انجام دهید عبارتند از:
حفظ رژیم غذایی سالم: مصرف مقدار کافی فیبر و آب در رژیم غذایی می‌تواند از تشدید بواسیر جلوگیری کند.
جلوگیری از تنش معده: تلاش کنید تا از تنش معده و یبوست جلوگیری کنید.
ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند عواملی از جمله چاقی را کاهش داده و به سلامتی عمومی کمک کند.
آیا بواسیر داخلی خطرناک است؟
همان‌گونه که اشاره شد اگر از دست دادن خون ناشی از بواسیر داخلی شدید باشد، احتمال کم خونی وجود دارد. همچنین خفگی بواسیر می‌تواند منجر به لخته شدن خون، عفونت و در موارد شدید، قانقاریا یا سپسیس شود. بیماران دچار نقص ایمنی ممکن است به کندی بهبود پیدا کنند و بعد از مداخلات جراحی بیشتر در معرض خطر عفونت قرار گیرند. بنابراین پزشکان جراحی را به عنوان آخرین راه حل توصیه می‌کنند.
موردی که می‌تواند بسیار خطرناک باشد این است که فکر کنید علامت های شما فقط بواسیر است. این گزاره نیز معمولا بدون اینکه به متخصص روده بزرگ برای معاینه مراجعه کنید، در ذهن شکل می‌گیرد. دراین حالت است که عدم مراجعه به پزشک می‌تواند خطر آفرین باشد. به عنوان مثال، خونریزی از شایع‌ترین علامت بواسیر است، اما همچنین نشانه سرطان روده بزرگ یا مقعد نیز است.
درد می‌تواند نشان‌دهنده وجود بواسیر خارجی باشد، اما همچنین می‌تواند نشان‌دهنده شقاق مقعد یا پارگی پوست در دهانه مقعد نیز باشد. درد مقعدی همچنین می تواند به یک آبسه یا بیماری فیستول اشاره کند. در کل اما بواسیر داخلی می‌تواند باعث درد و ناراحتی شدید شود. با این حال خود بواسیر کشنده نیست. حتی در شدیدترین حالت ممکن هم زندگی شما را به خطر نمی‌اندازد.
اما همان‌گونه که در ابتدا اشاره شد بواسیر می‌تواند داخلی باشد، به این معنی که دیواره داخلی مقعد شما را می‌پوشاند. اما در بواسیر خارجی می‌توانید آنها را در قسمت بیرونی مقعد خود احساس کنید. هر دو نوع بواسیر می‌توانند عوارض دیگری برای سلامتی ایجاد کنند که برخی از آنها برای سلامت طولانی مدت شما خوب نیستند.
بواسیر داخلی چه عوارضی دارد؟
- کم خونی به ندرت، از دست دادن خون مزمن ناشی از بواسیر داخلی ممکن است باعث کم خونی شود. در این حالت شما گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به سلول‌های خود ندارید.
- بواسیر خفه شده اگر خون رسانی به محل بواسیر داخلی قطع شود، بواسیر ممکن است “خفه” شود. این وضعیت می تواند باعث ایجاد درد شدید شود.
- لخته خون گاهی اوقات، لخته می‌تواند در بواسیر ترومبوز شده ایجاد شود. اگرچه خطرناک نیست، اما می‌تواند بسیار دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز به تخلیه دارد.
- عفونت
- وجود منگوله‌های پوستی ممکن است بخشی از بافت پوستی از پوست آویزان شود.
بواسیر داخلی ممکن است به شما علائمی ناخوشایند ایجاد کند، اما با شناخت علائم، درمان مناسب، و اقدامات پیشگیری، می‌توانید از این مشکل مزاحم جلوگیری کنید و به سلامتی بهتری دست یابید. در صورتی که علائم بواسیر داخلی تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
سوالات متداول بواسیر داخلی
بواسیر داخلی وریدگی‌های متورم در منطقه مقعد هستند. عواملی مانند فشار زیاد بر روی عروق وریدهای مقعد، رانندگی طولانی، و یبوست می‌توانند به ایجاد آن مشارکت داشته باشند.
علائم بواسیر داخلی شامل درد و سوزش در منطقه مقعد، خونریزی از مقعد و تورم و ترشح مخاطی می‌شوند. تشخیص بواسیر معمولاً توسط پزشک انجام می‌شود.
بله، بواسیر داخلی قابل درمان است و درصورت مشاوره با پزشک، درمان مناسبی تعیین می‌شود.
درمان بواسیر داخلی ممکن است شامل تغییر در رژیم غذایی، مصرف داروها، یا در موارد خاص، جراحی باشد.
پیشگیری از بواسیر داخلی شامل حفظ رژیم غذایی سالم، جلوگیری از تنش معده، و ورزش منظم می‌شود.
بله، تغذیه و رژیم غذایی مناسب می‌توانند در پیشگیری و کاهش علائم بواسیر داخلی موثر باشند.
جلوگیری از فشار زیاد بر روی مقعد، مصرف زیاد مواد تحریک‌کننده، و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند از ایجاد عوارض جلوگیری کند.
بله، بواسیر داخلی می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی افراد منتج شود. علائم ناخوشایند آن می‌توانند به مشکلات روزانه افراد اضافه کنند.
هر گاه علائم بواسیر داخلی تجربه کردید، بهتر است بدون تأخیر به پزشک متخصص مراجعه کنید.
