بیماری فیستول در مردان یک مشکل شایع و آزاردهنده است که معمولاً در ناحیه مقعد ایجاد میشود و باعث درد و ناراحتی زیادی میشود. پزشکان متخصص جراحی دستگاه گوارش معتقدند فیستول به سادگی یک اتصال یا مسیر است (یک حفره تو خالی بین یک اندام و سطح بیرون آن با پوست). برای مثال در نظر بگیرید که این فیستول مربوط به رکتوم و کانال مقعد و سطح پوست بیرونی این اندام است. این امر زمانی برای بیمار یک عارضه به همراه دارد که ارتباطی نامتعارف بین مقعد و پوست به وجود آید که فیستول نامیده می شود. در نتیجه شما با دو حفره مواجه هستید. یکی حفره طبیعی مقعد و دیگری حفره غیرطبیعی که از کانال مقعد به سطح پوست راه پیدا کرده است. شناخت علل، علائم و روشهای درمان این بیماری میتواند به کاهش عوارض و بهبود سریعتر بیمار کمک کند.
فیستول یک اتصال غیر طبیعی بین اندام هایی است که به طور طبیعی جداگانه می باشند. در حالی که انواع مختلف فیستول وجود دارد که شامل سیستم های مختلفی در اندام ها هستند، بیماران با فیستول هایی که در دستگاه تناسلی به وجود می آیند، بیشتر مواجه می شوند. بسیاری از مردان مبتلا به فیستول در سکوت رنج می برند، حتی اگر این بیماری بیش از زنان آن ها را آزار دهد. مردانی که از فیستول رنج می برند از پیگیری درمان خودداری می کنند. فیستول در مردان مشکلات متعددی را با خود به همراه دارد. این افراد در موارد متعددی با ترشح مواد چرکی و یا آبکی روبرو هستند که بوی ناخوشایندی دارد و موجب می شوند که لباس های زیرین آن ها کثیف و بد بو شود. این امر سبب ناامیدی، طلاق یا مترکه و یک شرم بزرگ برای آن ها در جامعه خواهد شد. متأسفانه فیستول در برخی موارد تنها با مصرف کردن دارو درمان نمی شود و نیاز دارد که فرد با اعمال لیزر فیستول بهبودی خود را بدست آورد.
بیماری فیستول در مردان چیست؟
فیستول به طور کلی به یک کانال غیرطبیعی در بدن گفته میشود که دو سطح مجاور را به هم متصل میکند. در مورد فیستول مقعدی، این کانال بین سطح داخلی رکتوم و پوست ناحیه مقعد ایجاد میشود. بیماری فیستول در مردان اغلب به دلیل التهاب و عفونت غدد مقعدی رخ میدهد. این عارضه در مردان بیشتر مشاهده میشود و ممکن است به علت سبک زندگی، عادات غذایی نامناسب، و وجود مشکلاتی مانند آبسههای مقعدی و عفونتهای باکتریایی باشد.
فیستول معمولاً به دو دسته تقسیم میشود:
- فیستول ساده: که فقط یک کانال دارد و معمولاً کمتر پیچیده است.
- فیستول پیچیده: که دارای چندین کانال است و ممکن است به بخشهای مختلف بدن گسترش یابد.
فیستول ساده و فیستول پیچیده
بین ناحیه خارجی و داخلی رکتوم، سنسوری است که اسفنکتر نامیده می شود و مانند شیری است که مدفوع و گاز های خروجی روده را کنترل می کند. چیزی که به سمت خارج روده ها حرکت می کند یا مدفوع جامد است یا اسهال. معمولا هنگام دفع مدفوع جامد، بیمار می تواند صبر کند، اما هنگام اسهال، نمی تواند. این اسفنکتر ها که به عنوان یک سنسور عمل می کنند. هنگامی که آسیب ببینند، بیمار می تواند توانایی کنترل مدفوع را از دست بدهد. زمانی که این سوراخ ها در داخل یا خارج از زیر اسفنکتر باز می شوند، آن ها به عنوان فیستول های پوستی ساده شناخته می شوند.
فیستول ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که در مدیریت بیماران کمک می کند. اگر فقط از یک مسیر ارتباط بین داخل رکتوم و پوست تشکیل شده باشد، می توانند ساده باشند. با این حال، زمانی که دهانه های متعدد به سطح پوست وجود دارد، این به عنوان یک فیستول پیچیده شناخته می شود. در اغلب موارد، فیستول پیچیده ناشی از مسائلی غیر از عفونت های ساده، مانند بیماری های اطراف کانال مقعد است. این می تواند منجر به حفره های داخلی و خارجی مقعد با مسیر های متعددی رو به پایین شود.
یکی از جراحان عمومی خارجی به نام دکتر اندد می گوید: هیچ دلیل روشنی مبنی بر این نیست که انواع خاصی از فیستول در مردان نسبت به زنان رایج تر است. انواع ساده و پیچیده فیستول در هر دو جنس مشاهده می شوند، تنها فیستول های مربوط به بعد از زایمان است که تنها مربوط به زنان می شود. از طرفی او اضافه کرد، که مردان تمایل و سهم بیشتری در مواجه با این مشکل دارند و دلیل این است که مردان با عفونت در اطراف ناحیه مقعد، اسهال، هموروئید و فیشر به میزان بیشتری مواجه می شوند. آن ها همچنین مشکلات زیادی را نسبت به زنان دارند، بنابراین درمانشان در چنین شرایطی پیچیده و پیچیده تر می شود.
علت فیستول مقعدی در مردان
علل مختلفی میتوانند منجر به فیستول مقعدی در مردان شوند. این دلایل شامل عفونتها، بیماریهای التهابی روده و حتی مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن است. مهمترین علل عبارتند از:
1. آبسه مقعدی
آبسه مقعدی یکی از دلایل شایع فیستول است. آبسه به تجمع چرک در ناحیه مقعد گفته میشود که باعث التهاب و ایجاد یک کانال غیرطبیعی بین رکتوم و پوست میگردد.
2. بیماریهای التهابی روده
بیماریهایی مانند کرون و کولیت اولسروز میتوانند باعث التهاب و زخمهای مزمن در ناحیه رکتوم شوند. این زخمها ممکن است به تدریج منجر به ایجاد فیستول گردند.
3. عفونتهای باکتریایی
عفونتهای باکتریایی در ناحیه مقعد میتوانند باعث ایجاد التهاب و تورم شوند. اگر این عفونتها به درستی درمان نشوند، ممکن است منجر به فیستول مقعدی شوند.
4. آسیبها و جراحیها
آسیبهای ناشی از جراحیهای مقعدی یا تصادف میتواند یکی دیگر از علل بروز فیستول باشد. هرگونه زخم یا آسیب در این ناحیه ممکن است باعث تشکیل یک کانال غیرطبیعی گردد.
5. یبوست مزمن
یبوست مزمن باعث فشار زیاد بر ناحیه مقعد میشود. این فشار میتواند به التهاب غدد مقعدی و در نهایت به تشکیل فیستول منجر شود.
علائم فیستول مقعدی در مردان
شناخت علائم بیماری فیستول بسیار مهم است تا بتوان در مراحل اولیه آن را تشخیص داده و درمان کرد. علائم شایع این بیماری عبارتند از:
- درد و ناراحتی: درد مزمن و شدید در ناحیه مقعد که ممکن است هنگام نشستن یا دفع مدفوع شدیدتر شود.
- خروج چرک و ترشحات: وجود ترشحات چرکی از ناحیه مقعد که بوی بدی دارد و نشاندهنده عفونت است.
- خارش و سوزش: تحریک و التهاب در ناحیه مقعد باعث خارش و سوزش میشود.
- تورم و قرمزی: وجود یک برآمدگی قرمز و متورم در ناحیه مقعد که ممکن است به لمس حساس باشد.
- تب و لرز: در موارد شدیدتر، ممکن است بیمار دچار تب و علائم سیستمیک عفونت شود.
روشهای تشخیص بیماری فیستول در مردان
برای تشخیص دقیق فیستول مقعدی در مردان، پزشک از روشهای مختلفی استفاده میکند. این روشها شامل:
- معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی ناحیه مقعد و لمس برآمدگیها میتواند وجود فیستول را تشخیص دهد.
- آزمایشات تصویربرداری: مانند اولتراسوند مقعدی و MRI که برای شناسایی دقیق مسیر فیستول به کار میروند.
- آنوسکوپی: یک ابزار خاص برای بررسی داخل رکتوم و شناسایی مسیر فیستول.
درمان فیستول مقعدی در مردان
درمان فیستول در مردان بستگی به شدت و نوع فیستول دارد. معمولاً درمانهای جراحی و غیرجراحی برای این بیماری در نظر گرفته میشود.
1. درمان دارویی
در موارد خفیف، پزشک ممکن است از آنتیبیوتیکها و داروهای ضدالتهابی برای کاهش علائم استفاده کند. این روش معمولاً برای فیستول ساده و غیرعفونی موثر است.
مزایا:
غیرتهاجمی بودن: این روش نیاز به جراحی ندارد و بیمار درد کمتری تجربه میکند.
کمهزینه: درمان دارویی معمولاً هزینه کمتری نسبت به جراحی دارد.
بهبود سریع علائم: علائم درد و التهاب در مدت کوتاهی کاهش مییابد.
معایب:
موثر نبودن در فیستول پیچیده: این روش معمولاً برای فیستولهای پیچیده و عمیق ناکافی است.
عود مجدد بیماری: احتمال بازگشت فیستول پس از اتمام دوره درمان دارویی وجود دارد.
وابستگی به دارو: مصرف طولانیمدت آنتیبیوتیکها ممکن است باعث مقاومت دارویی شود.
2. جراحی فیستولوتومی
فیستولوتومی یکی از روشهای رایج جراحی برای درمان فیستول است. در این روش، جراح کانال فیستول را باز کرده و مسیر آن را تمیز میکند. این روش در بیش از 90 درصد موارد موفقیتآمیز است.
مزایا:
موفقیت بالا: این روش در بیش از 90 درصد موارد باعث بهبود کامل بیمار میشود.
کاهش خطر عود: به دلیل برداشتن کامل کانال فیستول، احتمال بازگشت بیماری کمتر است.
بهبود سریع: بیمار پس از جراحی سریعتر بهبود مییابد.
معایب:
درد و ناراحتی: بیمار ممکن است پس از جراحی درد شدیدی را تجربه کند.
نیاز به دوره بهبودی طولانی: فرآیند بهبودی ممکن است چندین هفته طول بکشد.
خطر آسیب به عضلات مقعدی: در برخی موارد، ممکن است به عضلات اسفنکتر آسیب وارد شود که منجر به بیاختیاری شود.
3. استفاده از استن
استن یک لوله نازک است که به داخل فیستول قرار میگیرد تا مسیر فیستول باز بماند و ترشحات خارج شوند. این روش معمولاً به عنوان درمان موقتی و پیش از جراحی کامل استفاده میشود.
مزایا:
کاهش خطر عفونت: استن به تخلیه ترشحات کمک میکند و خطر عفونت را کاهش میدهد.
قابل استفاده برای فیستول پیچیده: این روش برای فیستولهایی با مسیرهای پیچیده نیز مناسب است.
غیرتهاجمیتر از جراحی کامل: این روش نیاز به برش گسترده ندارد.
معایب:
طولانی بودن دوره درمان: درمان با استن ممکن است چندین ماه طول بکشد.
ناراحتی و تحریک مداوم: بیمار ممکن است از وجود استن در مقعد احساس ناراحتی کند.
خطر عود مجدد: این روش نمیتواند به طور کامل فیستول را از بین ببرد و احتمال عود وجود دارد.
4. روشهای پیشرفته مانند لیزر
درمان با لیزر یکی از جدیدترین و کمتهاجمیترین روشهاست که با استفاده از پرتو لیزر، کانال فیستول از بین میرود. این روش مزایای زیادی دارد از جمله کاهش درد و بهبودی سریعتر.
مزایا:
کمترین تهاجم: این روش بدون برش و با کمترین آسیب به بافت اطراف انجام میشود.
دوره بهبودی کوتاهتر: بیمار سریعتر بهبود یافته و درد کمتری را تجربه میکند.
خطر کمتر برای بیاختیاری: به دلیل عدم آسیب به عضلات اسفنکتر، خطر بیاختیاری کاهش مییابد.
معایب:
هزینه بالا: لیزر درمانی معمولاً گرانتر از سایر روشها است.
موفقیت کمتر در فیستولهای پیچیده: این روش برای فیستولهای پیچیده کمتر موثر است.
نیاز به تجهیزات خاص: این روش نیاز به تجهیزات تخصصی دارد و ممکن است در همه مراکز درمانی در دسترس نباشد.
5. جراحی پلاگ (Fistula Plug)
در این روش، از یک پلاگ زیستی برای بستن کانال فیستول استفاده میشود. پلاگ از مواد قابل جذب ساخته شده و به عنوان یک سد عمل میکند.
مزایا:
کمتهاجمی بودن: این روش نیاز به برش عمیق ندارد و درد کمتری برای بیمار ایجاد میکند.
بدون آسیب به اسفنکتر: این روش خطر آسیب به عضلات مقعد را کاهش میدهد.
بهبود سریعتر: بیمار به سرعت به فعالیتهای روزمره خود بازمیگردد.
معایب:
هزینه بالا: پلاگهای زیستی معمولاً گران هستند.
موفقیت محدود: میزان موفقیت این روش کمتر از فیستولوتومی است و در برخی موارد پلاگ ممکن است جذب نشده و از جای خود خارج شود.
احتمال عفونت: در صورت بروز عفونت، نیاز به درمان مجدد وجود دارد.
6. فلپ آدفانسمنت (Advancement Flap)
در این روش، پزشک از یک بافت سالم برای پوشاندن مسیر فیستول استفاده میکند و به این ترتیب کانال فیستول بسته میشود.
مزایا:
کاهش خطر عود: این روش میزان عود کمتری نسبت به سایر روشها دارد.
محافظت از عضلات اسفنکتر: خطر آسیب به عضلات مقعدی کمتر است.
بهبود ظاهری و عملکردی مقعد: این روش به بهبود وضعیت ظاهری مقعد کمک میکند.
معایب:
پیچیدگی جراحی: این روش پیچیدهتر از فیستولوتومی است و نیاز به تخصص بیشتری دارد.
نیاز به مراقبتهای ویژه پس از جراحی: بیمار نیاز به مراقبتهای پس از جراحی بیشتری دارد.
احتمال عفونت: اگر زخم به درستی مراقبت نشود، ممکن است دچار عفونت گردد.
پیشگیری از فیستول مقعدی در مردان
پیشگیری از فیستول مقعدی نیازمند رعایت چند نکته اساسی است:
- رعایت بهداشت مقعدی: شستشوی مرتب و صحیح ناحیه مقعد میتواند از عفونتهای مقعدی جلوگیری کند.
- مصرف فیبر بالا: مصرف فیبر میتواند از یبوست جلوگیری کرده و فشار بر ناحیه مقعد را کاهش دهد.
- مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم: در صورت بروز هرگونه علائم مشکوک مانند درد و ترشحات غیرطبیعی، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
بیماری فیستول در مردان میتواند باعث درد و ناراحتی شدید شود و در صورت عدم درمان به موقع، به عوارض جدی منجر گردد. شناخت علل، علائم و روشهای درمانی این بیماری به مردان کمک میکند تا در صورت بروز علائم، سریعاً اقدام به درمان کنند. درمان فیستول در مردان با روشهای مختلفی از جمله جراحی، لیزر و درمان دارویی امکانپذیر است. برای دریافت بهترین مشاوره و درمان حرفهای، توصیه میشود به سایت دکتر دانش پژوه مراجعه کنید و از تجربه و تخصص ایشان در زمینه درمان فیستول مقعدی بهرهمند شوید.