فیستول واژن

فیستول واژن چیست؟

فیستول واژن یک حفره غیرطبیعی در ناحیه واژن می باشد که آن را به عضو دیگری از بدن متصل خواهد کرد. به عنوان مثال فیستول واژن می تواند واژن را به اندام هایی از جمله موارد ذکر شده در ذیل متصل نماید:

• مثانه
• حالب (مجرا هایی که ادرار فرد را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند)
• مجرای ادرار
• مقعد
• روده بزرگ
• روده کوچک

فیستول واژن به ایجاد یک مسیر غیرطبیعی یا کانال بین واژن و ارگان‌های مجاور مانند مثانه (فیستول وزیکوواژینال)، رکتوم (فیستول رکتوواژینال)، و یا مجرای ادراری (فیستول یورترواژینال) گفته می‌شود. این کانال به دلیل آسیب‌های جسمی، عفونت‌ها، یا مشکلات پس از زایمان یا جراحی ایجاد می‌شود. بسته به محل قرارگیری فیستول، انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد:

1. فیستول وزیکوواژینال: ایجاد ارتباط بین مثانه و واژن که باعث نشت ادرار به داخل واژن می‌شود.
2. فیستول رکتوواژینال: ایجاد ارتباط بین رکتوم و واژن که باعث نشت مدفوع به واژن می‌گردد.
3. فیستول یورترواژینال: ایجاد ارتباط بین مجرای ادرار و واژن که منجر به نشت غیرقابل کنترل ادرار می‌شود.
4. فیستول حالب: Ureterovaginal fistula (فیستول ایجاد شده در ناحیه بین واژن و حالب)
5. فیستول کولو واژینال: Colovaginal fistula (فیستول ایجاد شده در ناحیه واژن و روده بزرگ)
6. فیستول انترو واژینال: Enterovaginal fistula (فیستول ایجاد شده در ناحیه واژن و روده کوچک)

فیستول واژن معمولاً به عنوان یک عارضه جانبی از زایمان سخت، جراحی‌های لگنی، یا آسیب‌های جسمی بروز می‌کند و می‌تواند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

علائم فیستول واژن چیست؟

علائم فیستول واژن بستگی به محل و نوع فیستول دارد. اما علائم شایع عبارتند از:

• نشت ادرار یا مدفوع از واژن: یکی از علائم بارز فیستول واژن، نشت غیرارادی ادرار یا مدفوع از واژن است که باعث ناراحتی و بوی بد می‌شود.
• التهاب و تحریک واژن: ترشحات غیرطبیعی می‌توانند باعث التهاب، خارش و تحریک ناحیه واژن شوند.
• درد و ناراحتی در هنگام رابطه جنسی: وجود فیستول ممکن است باعث درد و ناراحتی در هنگام نزدیکی شود.
• عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری و تناسلی: به دلیل نشت مداوم مایعات، احتمال بروز عفونت در ناحیه تناسلی افزایش می‌یابد.
• خونریزی واژینال: در برخی موارد، فیستول می‌تواند باعث خونریزی غیرطبیعی از واژن شود.

تشخیص فیستول واژن

برای تشخیص فیستول واژن، پزشک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که شامل:

1. معاینه فیزیکی
پزشک با بررسی ناحیه واژن و لمس آن، ممکن است فیستول را شناسایی کند. معاینه دقیق می‌تواند به تعیین محل و نوع فیستول کمک کند.

2. آزمایش رنگ‌آمیزی متیلن بلو
در این آزمایش، محلول متیلن بلو به داخل مثانه تزریق می‌شود. اگر محلول از واژن خارج شود، وجود فیستول تأیید می‌گردد.

3. تصویربرداری پزشکی
روش‌هایی مانند اولتراسوند لگنی، سی تی اسکن و MRI به شناسایی مسیر فیستول و ارزیابی شدت آن کمک می‌کنند.

4. سیستوسکوپی و کولپوسکوپی
این روش‌ها شامل استفاده از یک دوربین کوچک برای بررسی داخل مثانه و واژن می‌باشد که به پزشک امکان می‌دهد فیستول را به طور مستقیم مشاهده کند.

درمان فیستول واژن

جالب است بدانید که در میان انواع مختلف فیستول هایی که در بدن پدیدار می شوند نمونه هایی از آن ها بدون استفاده از دارو یا روش درمانی خاصی بهبود می یابند. اگر یک فیستول مثانه ای کوچک باشد، ممکن است پزشک متخصص جراحی دستگاه گوارش سعی کند توسط یک لوله کوچک به نام کاتتر مثانه را از ادرار تخلیه کند و اجازه دهد فیستول خودش به مرور زمان بهبود یابد.
او همچنین می تواند یک چسب یا پلاگین مخصوص از پروتئین های طبیعی برای مهر و موم کردن یا پر کردن فیستول استفاده کند. با این حال، بسیاری از مردم نیاز به عمل جراحی دارند. نوع جراحی شما بستگی به نوع فیستول و جای آن دارد. این جراحی می تواند لاپاروسکوپی باشد، جایی که جراح عمومی برش هایی کوچک را انجام می دهد و از دوربین ها و ابزار ها استفاده می کند.
این عمل حتی می تواند شامل جراحی شکم باشد که با برش منظم و با ابزاری به نام چاقوی جراحی انجام می شود. درمان فیستول واژن به نوع و شدت فیستول بستگی دارد. در بسیاری از موارد، عمل جراحی فیستول واژن به عنوان روش اصلی درمان توصیه می‌شود.

1. درمان دارویی
در موارد خفیف، ممکن است پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدالتهابی برای کنترل علائم و کاهش التهاب استفاده کند.

2. جراحی فیستول واژن
جراحی فیستول واژن معمول‌ترین روش درمانی است که در آن پزشک کانال فیستول را مسدود می‌کند. این روش می‌تواند به صورت جراحی باز یا با استفاده از روش‌های کمتر تهاجمی مانند لاپاراسکوپی انجام شود.

3. ترمیم با فلپ بافتی
در این روش، پزشک از بافت سالم بدن بیمار برای پوشاندن محل فیستول استفاده می‌کند که به ترمیم سریع‌تر کمک می‌کند.

4. لیزر درمانی
یکی از جدیدترین روش‌های درمان فیستول واژن، استفاده از لیزر برای بستن کانال فیستول است که باعث کاهش زمان بهبودی می‌شود.

جراحی فیستول واژن

عمل جراحی فیستول واژن یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی برای بهبود این مشکل است. این جراحی معمولاً زمانی انجام می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مانند داروها یا روش‌های محافظه‌کارانه موفق نبوده باشند. هدف اصلی جراحی، بستن کانال فیستول و ترمیم بافت آسیب‌دیده است تا از نشت مایعات به واژن جلوگیری شود. در این بخش، به بررسی انواع روش‌های جراحی، مراحل عمل و مراقبت‌های پس از آن می‌پردازیم.

انواع جراحی فیستول واژن

روش‌های مختلفی برای جراحی فیستول واژن وجود دارد که انتخاب آن بستگی به نوع فیستول، محل قرارگیری و شدت آسیب دارد. مهم‌ترین روش‌های جراحی شامل موارد زیر است:

1. فیستولکتومی (Fistulectomy)
فیستولکتومی به معنی برداشتن کامل کانال فیستول است. در این روش، جراح بافت آسیب‌دیده را برش داده و کانال فیستول را به طور کامل از بین می‌برد. سپس بافت‌های اطراف را به هم نزدیک کرده و بخیه می‌زند تا مسیر فیستول بسته شود.

مزایا:
موفقیت بالا در از بین بردن کامل فیستول.
کاهش خطر عود بیماری.

معایب:
دوره بهبودی طولانی‌تر.
احتمال خونریزی و عفونت.

2. ترمیم با فلپ بافتی (Advancement Flap Repair)
در این روش، جراح از یک فلپ بافتی که معمولاً از دیواره واژن یا بافت سالم اطراف گرفته می‌شود، برای پوشاندن مسیر فیستول استفاده می‌کند. این روش به ترمیم سریع‌تر و کاهش خطر عود کمک می‌کند.

مزایا:
محافظت بیشتر از بافت‌های اطراف.
کاهش احتمال بازگشت فیستول.

معایب:
نیاز به تخصص بالا.
ممکن است فلپ به خوبی ترمیم نشود و نیاز به جراحی مجدد باشد.

3. جراحی لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک روش کم‌تهاجمی است که با استفاده از یک دوربین کوچک و ابزارهای خاص انجام می‌شود. در این روش، جراح از برش‌های کوچک در شکم برای دسترسی به محل فیستول استفاده می‌کند و کانال را ترمیم می‌نماید.

مزایا:
کمترین میزان برش و آسیب به بافت.
دوره بهبودی کوتاه‌تر و درد کمتر.

معایب:
نیاز به تجهیزات خاص و تخصص ویژه.
ممکن است برای فیستول‌های پیچیده مناسب نباشد.

4. جراحی ترمیمی با لیزر
در این روش جدیدتر، از لیزر برای بستن کانال فیستول استفاده می‌شود. پرتو لیزر با دقت بالا بافت آسیب‌دیده را می‌بندد و از گسترش فیستول جلوگیری می‌کند.

مزایا:
کمترین آسیب به بافت اطراف.
کاهش زمان بهبودی و درد کمتر.

معایب:
هزینه بالاتر.
موفقیت محدود در فیستول‌های پیچیده.

مراحل عمل جراحی فیستول واژن

عمل جراحی فیستول واژن شامل مراحل زیر است:

1. آمادگی پیش از جراحی
بیمار باید تحت آزمایش‌های خون و تصویربرداری قرار بگیرد تا محل دقیق فیستول مشخص شود.
بیمار ممکن است نیاز به آنتی‌بیوتیک قبل از جراحی برای کاهش خطر عفونت داشته باشد.
پزشک از بیمار می‌خواهد که یک روز قبل از جراحی غذاهای سبک مصرف کند و شب قبل از عمل ناشتا باشد.

2. انجام جراحی
بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد.
جراح با توجه به نوع جراحی، برش‌های لازم را ایجاد می‌کند و کانال فیستول را شناسایی می‌نماید.
بسته به روش انتخابی، فیستول برش داده می‌شود، کانال بسته می‌شود، یا فلپ بافتی قرار داده می‌شود.
محل جراحی با دقت بخیه زده می‌شود تا خونریزی کنترل شود.

3. مراقبت‌های پس از جراحی
بیمار معمولاً نیاز به بستری کوتاه‌مدت دارد و پس از تثبیت وضعیت، مرخص می‌شود.
پزشک توصیه می‌کند که بیمار تا چند هفته از رابطه جنسی و فعالیت‌های سنگین پرهیز کند.
داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت تجویز می‌شوند.

مراقبت‌های پس از عمل جراحی فیستول واژن

برای بهبودی کامل پس از جراحی، رعایت توصیه‌های پزشکی بسیار مهم است:

• استفاده منظم از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای تجویز شده.
• تعویض منظم پانسمان و مراقبت از محل جراحی برای جلوگیری از عفونت.
• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های فیزیکی شدید.
• نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاهای فیبردار برای جلوگیری از یبوست و فشار به محل جراحی.
• مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مانند خونریزی شدید، ترشحات چرکی یا درد شدید.

لیزر فیستول واژن

سیستم لیزر فیستول واژن یک روش درمانی بدون درد برای احیا و ترمیم بافت آسیب دیده واژن با استفاده از لیزر می باشد که برای سال ها توسط متخصص بیماری های نشیمنگاه مورد استفاده قرار گرفته است. سیستم لیزر واژن برای کاهش علایم خشکی واژن، سوزش و خارش، همچنین درد در طول سکس در زنانی با آتروفی واژن و سطح پایین استروژن طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطلب نحوه انجام لیزر فیستول واژن را به طور کلی بررسی خواهیم کرد.

آیا لیزر فیستول واژن بهترین روش درمانی می باشد؟

برای درمان فیستول واژن در اکثر موارد به جراحی نیاز دارید. هر چند جالب است بدانید که لیزر فیستول واژن دشوارترین عمل جراحی می باشد. زیرا درمان این اختلال در اولین عمل جراحی ممکن است با شکست مواجه شود و به انجام چند عمل جراحی دیگر نیاز پیدا کنید. بهتر است پزشک متخصص بیماری های نشیمنگاه که در عمل جراحی لیزر فیستول واژن تجربه کافی دارد این عمل جراحی را انجام دهد. انجام این عمل جراحی در زمان مناسب از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
اگر عمل جراحی برداشتن رحم را داشته اید بهتر است 12 هفته انتظار بکشید تا بافت های اطراف واژن ترمیم شوند. اکثر جراحان متخصص عمومی توصیه نموده اند که برای انجام جراحی لیزر فیستول واژن باید یک سال منتظر ماند و در خانم هایی که دچار یائسگی شده اند ابتدا باید کرم واژینال استروژن مصرف کنند تا خون دیواره های واژن در حد متعادل قرار گیرد و سپس برای لیزر درمانی آماده شوند. برای سرعت بخشیدن به فرآیند بهبود پس از لیزر درمانی باید ویتامین C مصرف کنید.

چگونگی درمان لیزر فیستول واژن

استفاده از لیزر درمانی برای بافت دیواره واژن باعث تولید منبع خونی در آن ناحیه شده و همین امر سرعت فرآیند بهبهودی را توسعه می بخشد. لوله لیزر وارد واژن می شود و اشعه هایی با انرژی کم به بافت دیواره واژن هدایت می شود. این شیوه درمانی بدون درد 5_10 دقیقه طول می کشد و فرآیند درمان شامل سه جلسه در طول دوازده هفته می باشد.

مزایای لیزر درمانی فیستول واژن

برای اکثر زنان بهبودی اغلب پس از اولین درمان با سیستم لیزر فیستول واژن احساس می شود اما نتایج مطلوب در اکثر بیماران پس از سه جلسه کامل درمان بدست می آید پس توصیه می شود دوره درمانی را کامل کنید. دیگر مزایای شیوه لیزر درمانی جدید شامل موارد زیر می باشد.

• کوتاه بودن زمان لیزر درمانی
• هیچ نوع بیهوشی مورد نیاز نمی باشد.
• این شیوه بدون درد و اغلب بدون عارضه می باشد.

حداقل عوارض لیزر درمانی

برای اکثر زنان پس از انجام این عمل نیازی به مصرف داروهای مختلف احساس نمی شود. با توجه به نکته های ارائه شده در این مقاله می توان به این نتیجه رسید از آنجا که لیزر فیستول واژن بدون درد و کوتاه مدت می باشد بهترین گزینه درمانی برای این اختلال می باشد. اما همانطور که می دانید این شیوه ممکن است با عوارضی نیز همراه باشد پس حتما قبل از انجام این عمل با متخصص جراح عمومی خود مشورت کنید.

درمان خانگی فیستول واژن

مراقبت های پس از لیزر فیستول واژن

• از تخلیه کافی مثانه بوسیله سوند مثانه اطمینان حاصل کنید. پس از پایان عمل جراحی داخل مثانه یک سوند کار گذاشته می شود تا ادرار از مثانه خارج شود. در هنگام کار گذاشتن سوند بیمار باید بسیار دقت کند تا سوند بسته نشود و تخلیه مثانه با مشکلی مواجه نشود.
• برای کاهش دادن احتمال عفونت، ادرار باید اسیدی باشد و برای این امر باید ویتامین C سه بار در روز مصرف شود.
• خانم ها در دوران یائسه از استروژن مناسب باید استفاده کنند.
• از انجام کارهایی که بر داخل شکم نیرو وارد می کنند خودداری کنید.
• باید از ابتلا به یبوست خودداری کنید و مدفوع شما شل باشد.
• بعد از عمل جراحی تا شش هفته از داشتن نزدیکی خودداری کنید.

علت ایجاد فیستول واژن

عوامل متعددی می‌توانند باعث ایجاد فیستول واژن شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. زایمان سخت و طولانی‌مدت
زایمان‌های طبیعی سخت و طولانی می‌توانند باعث آسیب به بافت‌های اطراف واژن و ایجاد فیستول شوند. فشار زیاد بر ناحیه لگن و آسیب به دیواره واژن، به خصوص در زایمان‌های بدون مداخله پزشکی، می‌تواند منجر به بروز این مشکل گردد.

2. عوارض پس از جراحی لگنی (جراحی شکمی (هیسترکتومی))
برخی از جراحی‌های لگنی مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم) و جراحی‌های ترمیمی در ناحیه واژن ممکن است باعث آسیب به دیواره‌های واژن و ایجاد فیستول شوند.

3. بیماری‌های التهابی روده
بیماری‌های مانند کرون و کولیت اولسروز می‌توانند باعث ایجاد زخم‌ها و التهاب در ناحیه رکتوم و واژن شوند که در نهایت ممکن است به تشکیل فیستول منجر گردد.

4. عفونت‌ها و آسیب‌های جسمی
عفونت‌های شدید در ناحیه واژن و دستگاه تناسلی یا آسیب‌های جسمی مانند تصادف یا آسیب‌های ورزشی می‌توانند به تخریب بافت‌ها و ایجاد فیستول منجر شوند.

5. سرطان گردن رحم و روده بزرگ

6. شیمی درمانی

7. بیماری روده ای مانند کرون یا دیورتیکولیت

8. عفونت

9. آسیب های تروماتیک مانند ضرباتی که با تصادف ماشین وارد می شود

آیا فیستول واژن خطرناک است؟

فیستول واژن به خودی خود می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند و اگر درمان نشود، ممکن است به عوارض خطرناکی منجر شود:

• عفونت‌های مکرر و گسترده: نشت مایعات به داخل واژن باعث عفونت‌های شدید می‌شود.
• آسیب به ارگان‌های دیگر: گسترش فیستول به ارگان‌های دیگر ممکن است باعث آسیب به مثانه و رکتوم گردد.

کاهش کیفیت زندگی: علائم فیستول می‌توانند باعث ناراحتی جسمی و روانی در بیمار شوند.

اگر فیستول واژن درمان نشود؟

در صورتی که فیستول واژن به موقع درمان نشود، بیمار ممکن است با مشکلات زیر مواجه شود:

• تشدید علائم: درد و نشت مایعات به مرور زمان بدتر می‌شوند.
• خطر بی‌اختیاری: عدم درمان فیستول می‌تواند منجر به بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع گردد.
• عوارض جراحی پیچیده‌تر: در موارد پیشرفته، جراحی ممکن است دشوارتر و پیچیده‌تر شود.

عوارض فیستول واژن

فیستول واژن ممکن است ناراحت کننده و شرم آور باشد زیرا نشت می کند و باعث بوجود آمدن بوی بد می شود، همچنین می تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

• عفونت مجاری ادراری و واژن که مشکلات بهداشتی را برای فرد به وجود می آورند
• مشاهده مدفوع یا گاز که از طریق واژن نشت می کند
• پوست تحریک شده و متورم در اطراف واژن و مقعد
• آبسه – یک توده متورم از بافت آلوده و عفونی است که اگر درمان نشود می تواند یک عامل تهدیدکننده برای زندگی فرد باشد.
• عود مجدد فیستول

فیستول واژن یک مشکل جدی است که نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد. اگر علائمی مانند نشت غیرطبیعی مایعات از واژن را تجربه کردید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. عمل جراحی فیستول واژن معمولاً به عنوان بهترین روش درمانی توصیه می‌شود و می‌تواند به بهبود کامل منجر شود. برای دریافت مشاوره و درمان حرفه‌ای، می‌توانید به کلینیک دکتر دانش پژوه مراجعه کنید و از تخصص ایشان در زمینه درمان فیستول واژن بهره‌مند شوید.